Το 2010 ήταν αρκετή η υπογραφή του πρώτου μνημονίου για να ''σπρώξει'' έντεκα χρόνια πίσω το βιοτικό επίπεδο των κατοίκων αυτής της χώρας. Αυτό δεν το λέω εγώ ούτε το διάβασε σε κάποιο ''πόνημα'' κανενός συμπολίτη μας με μειωμένη την αίσθηση του ''πατριωτικού καθήκοντος'' 'η μπλεγμένουστα ''γρανάζια'' του ''κόμματος της δραχμής''.
Η Ελληνική Στατιστική Αρχή το λέει έτσι ''νέτα- σκέτα'' σε πρόσφατη ανακοίνωσή της για τα αποτελέσματα της έρευνας οικογενειακών προϋπολογισμών του έτους 2010: Τη χρονιά αυτή η μέση μηνιαία δαπάνη των νοικοκυριών, σε σταθερές τιμές του 2010, ήταν χαμηλότερη κατά 1% σε συγκριση με το 1999!
Πριν δυόμισι χρόνια, ουδείς Έλληνας φανταζότάν τη λαίλαπα που θα σάρωνε την καθημερινότητά μας, ως αποτέλεσμα της επιλογής της τότε κυβέρνησης να αναθέσει τη ''σωτηρία'' της Ελλάδας στον Τρόικα. Ουδείς φανταζόταν ότι οι ''κόκκινες γραμμές'' θα κάλυπταν από τη μια άκρη ως την άλλη τη χώρα, όχι για να σχηματίσου αναχώματα στις προκλητικές απαιτήσεις των δανειστών μας επί παντός επιστητού, αλλά για να καλύψουν την αναίδια των εγχώριων ''σωτήρων'', που συγκυβερνούν με τη λογική του ''όλα τα σφάζω, όλα τα μαχαιρώνω'' του πλανόδιου μανάβη ή ακόμη και του ''σφάξε με αγά μου να αγιάσω''.
Τελικά, οι ''γραμμές'' τους κοκκίνισαν από το αίμα των γύρω στο ενάμισι εκατομμύριο ανέργων, ενώ οι ''λαύροι αντιμνημονιακοί'' της πρώτης περιόδου (λέγε με Σαμαρά) έφτασαν να σφάζουν στο βωμό του μνημονίου- αλήθεια σε ποιο αύξοντα αριθμό έχουμε φτάσει;- ακόμη και τις αγροτικές συντάξεις και τα αναπηρικά βοηθήματα.
Η ΕΛ.ΣΤΑΤ., μας λέει, λοιπόν, ότι το 2010- το Μάιο αυτού του χρόνου έγινε η προσφυγή στο ΔΝΤ και υπογράφηκε το πρώτο μνημόνιο- το ''καλάθι της νοικοκυράς'' μίκρυνε τόσο πολύ ώστε να υπολείπεται του αντίστοιχου ''καλαθιού'' του 1999. Κι αν αυτό συνέβη τότε που δεν είχε αρχίσει καλά- καλά η ΄΄μεγάλη επιδρομή'' κατά των εισοδημάτων και του κοινωνικού κράτους, που μπορεί να έχει φτάσει σήμερα το επίπεδο διαβίωσης, καθώς πλέον φορολογούνται ως ''περιουσιακά στοιχεία'' ακόμη και τα παιδιά;
Ηγνώμη μου είναι ότι τα συγκεκριμένα στοιχεία, αν και παρωχημένα, μας προϊδεάζουν για την''οπισθοδρόμηση'' της ποιότητας της ζωής μας αρκετές δεκαετίες πίσω. Αναλογικά και μόνο να το πάρουμε, αν σε κάθε μνημόνιο αντιστοιχεί μια δεκαετία, έ τότε, μετά από τρία μνημόνια και κάποιες ''παράπλευρες απώλειες'' που μεταφράζονται σε εκατομμύρια ανέργους ή απλήρωτους και υποαπασχολούμενους εργαζόμενους, η κοινωνία μας οδεύει πλέον προς τη δεκαετία του '70 ή ακόμη και του '60.
Λίγη υπομονή χρειάζεται για να διπιστώσουμε τα παραπάνω, καθώς η ΕΛ.ΣΤΑΤ. έχει υποσχεθεί ότι το πρώτο τρίμηνο του 2013 θα ανακοινώσει τα αποτελέσματα της έρευνας για το ''καλάθι'' της νοικοκυράς'' του 2011, δηλαδή του πρώτου ουσιαστικά έτους των ''μεγάλων μαχαιριών''.
Οι έρευνες οικογενειακών προϋπολογισμών, που πραγματοποιούνται στη χώρα μας από το 1957, έδειχναν ότι μέχρι και το 2008 το ''καλάθι της νοικοκυράς'' μεγάλωνε συνεχώς σε τρέχουσες τιμές. Το 2009 καταγράφηκε η πρώτη συρρίκνωση, -2,5% σε σχέση με το 2008, γεγονός που σηματοδοτεί το τέλος μιάς εποχής η οποία διήρκεσε πάνω από έξι δεκαετίες και είχε ως κύριο χαρακτηριστικό της τη διαρκή άνοδο των ''δεικτών ευημερίας''.
Το 2010 η ''στροφή προς το παρελθόν'' επιταχύνθηκε, καθώς το ''καλάθι''- πάντα σε τρέχουσες τιμές- μίκρυνε κάτα 5,3% σε σχέση με το 2009, ή 8,7% σε σχέση με το 2008. Η μέση μηνιαία δαπάνη των νοικοκυριών περιορίστηκε από 2143,30 ευρώ το 2008 σε 1.956,42 ευρώ το 2010, δηλαδή μέσα σε μία διετία μειώθηκε περίπου κατά 187 ευρώ ή πάνω από 2.240 ευρώ το χρόνο.
Στην πραγματικότητα, όμως, η κατάσταση είναι πολύ χειρότερη, καθώς αν αποπληθωριστούν τα συγκεκριμένα μεγέθη προκύπτει ότι:
- Σε σταθερές τιμές του 2010, τα νοικοκυριά ''ψαλίδισαν'' τις δαπάνες τους κατά 9,3% σε σχέση με το 2009 και 12,8% σε σχέση με το 2008, που μεταφράζεται σεμείωση 288 ευρώ το μήνα ή πάνω από 3.450 ευρώ το χρόνο.
- Οι οικογενειακές δαπάνες στο σύνολό τους το 2010 εμφανίζονται μειωμένες κατά 6,5 δις ευρώ σε σχέση με το 2008, ενώ το ''ψαλίδισμα'' εκτοξεύεται σε 12,7 δις ευρώ αν οι υπολογισμοί γίνουν σε σταθερές τιμές.
Σε ότι αφορα τις δαπάνες για αναλώσιμα καταναλωτικά αγαθά, τη ‘’νύφη’’ σε αυτή τη φάση φαίνεται να την πληρώνουν κυρίως
οι κλάδοι της ένδυσης και υπόδησης (μείωση κατά μέσο
όρο 16,7% και 27,1% αντίστοιχα), καθώς και ο κλάδος των απορρυπαντικών
(-17,8%).
Και μια λεπτομέρεια, που δείχνει το βαρύ τίμημα που πληρώνει στο βωμό της κρίσης ο πολιτισμός: Το 2008 σε κάθε νοικοκυριό αντιστοιχούσε ένα κονδύλι 6,89 ευρώ το μήνα για αγορά βιβλίων (όχι σχολικών). Το 2010 η κάτι περισσότερο από ισχνή δαπάνη για βιβλία είχε περιοριστεί στα 2,77 ευρώ, καταγράφοντας μείωση της τάξης του 60%
.
Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ.
Ο χώρος που καταλαμβάνουν τα είδη διατροφής στο ''καλάθι της νοικοκυράς'' θεωρείται ως η σημαντικότερη ένδειξη για το βιοτικό επίπεδο μιας οικογένειας, ή- σε μέσους όρους- ενός λαού. Με απλά λόγια, φτωχότερη είναι μια οικογένεια τόσο αυξάνεται το ποσοστό του διαθέσιμου εισοδήματός της που δαπανάται για αγορά τροφίμων. Η μείωση του ποσοστού αυτού, λοιπόν, δείχνει βελτίωση του βιοτικού επιπέδου.
Στη μεταπολεμική Ελλάδα το μερίδιο των ειδών διατροφής στο μέσο ''καλάθι της νοικοκυράς'' ακολουθούσε συνεχώς πτωτική πορεία, με δύο εξαιρέσεις:
- Το πρώτο μισό της δεκαετίας του '70, όταν τα εισοδήματα επλήγησαν από την αιφνίδια αύξηση του πληθωρισμού, ως αποτέλεσμα της ενεργειακής κρίσης.
- Από το 2009 και μετά, υπό το βάρος της ύφεσης και της μνημονιακής πολιτικής.
?Το 2008 τα είδη διατροφής συμμετείχαν στο ''καλάθι της νοικοκυράς'' με μερίδιο 16,4%, που αποτελεί και καλύτερη επίδοση όλων των εποχών. Το 2009 αυξήθηκε στο 17,3%, το 2010 στο 18% και έπεται συνέχεια.
Πηγή: Έρευνες Οικογενειακών Προϋπολογισμών ΕΛ.ΣΤΑΤ. 1957-2010
Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, το αντίστοιχο ποσοστό στην ευημερούσα Νορβηγία είναι 11,8%, στην Αυστρία 12,1%, στη Βρετανία 13,1%, ενώ πιο κοντά μας βρίσκεται η Ισπανία της κρίσης με 17,8%.
Στη χώρα που έχει αναγορευτεί σε πρότυπο για την Ελλάδα, τη Βουλγαρία, τα τρόφιμα καταλαμβάνουν το 41,9% του ''καλαθιού της νοικοκυράς'', Δηλαδή οι κάτοικοι αυτής της χώρας δουλεύουν ίσα για να τρώνε, άντε και για να πληρώνουν τρα υπόλοιπα βασικά έξοδα του σπιτιού τους.
Αν συνυπολογιστούν και οι δαπάνες για ποτά και τσιγάρα, τότε το συνολικό μερίδιο στην Ελλάδα επί του συνόλου των δαπανών ανήρχετο το 2010 στο 21,5%, έναντι 14,1% στη Γερμανία, 14,4% στη Νορβηγία και 20,5% στην Ισπανία. Στη Βουλγαρία το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 46,9%.
Ως επίλογο, για να καταδείξουμε πόσο δραματικά έχει αλλάξει η κατάσταση στη χώρα μας σήμερα σε σχέση με το 2010, να σημειώσουμε ότι τότε η ανεργία κυμαινόταν γύρω στο 12%-13%, ενώ σήμερα έχει ξεπεράσει το 25%. Επίσης, σύμφωνα με τη ΓΣΕΕΕ,
φέτος οι μέσες πραγματικές αποδοχές ανά απασχολούμενο αντιστοιχούν στο 68,5%
του μέσου όρου της ΕΕ-15, όσο ήταν και το 1993. Το 2009 το αντίστοιχο
ποσοστό ήταν 84% και το 2011 είχε περιοριστεί στο 74%.
